Bier van de Week

Bierweek 17-41: Sahti

Kevin van Hoorn

Sahti / Finnish-Style Sahti / Jeneverbier / Scandinavisch bier / Fins sap

Deze week drinken we het, volgens de Finnen, oudste bier ter wereld. Natuurlijk zou Finland dat heel graag willen maar blijft Pils toch echt ouder. De Finnen noemen hun bier 'Sahti', waarvan gespeculeerd wordt dat het van het Duitse woord 'saf' afstamd, dit is verbasterd tot het Scandinavische 'saft', dat allebei 'sap' betekend. Het Finse sap dus.

Een Sahti is een donkergeel tot koper bier met een sterke banaangeur en -smaak. De banaan stamt af van de gist die typisch gebruikt wordt, vergelijkbaar met Weizen-gist bevat het veel 3-methyl-1-butylacetaat, dat ook wel 'bananenolie' wordt genoemd in de volksmond. Het bier is over het algemeen niet helder en een gist-waas is duidelijk zichtbaar. Het is een bier waarbij de focus op de zoetheid van de mout in combinatie met banaan ligt, vroeger werd hop uit dit bier volledig weggelaten en werd het met jeneverbessen (Juniper Berry) gebrouwen. Deze worden tegenwoordig nog steeds toegevoegd maar vaak in combinatie met hop.

Het bier heeft een fruitig en gistachtige smaak die sterk aanwezig is, de gist die gebruikt wordt is vaak 'gewone' bakkersgist en produceert complexe/hogere alcoholen, fenolen en banaanzoetheid. Het alcoholpercentage van het bier ligt vaak rond de 8% maar kan soms uitschieten tot 11%. Een Sahti wordt vaak ingedeeld als een Farmhouse Ale met Finse wortels. De geschiedenis in geschrift en recepten is te herleiden tot aan het jaar 1500, maar oude biervaten doen vermoeden dat het bier in de 9e eeuw al bestond.

De (takken van de) jeneverbessen in dit bier hadden vroeger de functie een filterbed te creëren bovenop het te vergisten bier in een houten vat. De CO2 kon ontsnappen door het filter, maar zuurstof kon het bier slecht bereiken. Het werd gebrouwen met gerste-, rogge- en tarwemout. Haver werd ook soms toegevoegd. Traditioneel werd het bier gebrouwen met een lang en complex schema, maar het werd niet gekookt, dit zorgde er natuurlijk ook voor dat het bier niet lang houdbaar was (en zuur bevatte) en geen hop bevatte. De toevoeging van hop is immers bedoeld om het bier te kunnen bewaren en de bitterstoffen (conserveringsmiddelen) komen vrij bij het langdurig koken van de hop. Tegenwoordig wordt het bier moderner gebrouwen en wordt het wel gekookt en worden ook andere gisten gebruikt.

Voor dit biertype zullen we toch een stuk moeten reizen omdat het zeer schaars verkrijgbaar is in Nederland. Er is in Nederland nog geen brouwerij die dit bier gebrouwen heeft. Naast Finland Proper (Zuidwest Finland) zijn er nog meer typische jeneverbier recepten in de regio en wordt er op het Zweedse eiland Gotland het bier Gotlandsdricka gebrouwen en op het Estlandse eiland Saareema, Koduõlu (of Taluõlu) gebrouwen. Deze drie landen hebben elke paar jaar een Juniper Beer Brewing Championship waarin thuisbrouwers hun eigen jeneverbes brouwsel insturen. Een Gotlandsdricka is echter wat rokeriger en wordt vaak gecategoriseerd onder rookbieren. Hieronder staan alleen niet-Zweedse varianten omdat een Gotlandsdricka nog een keer dieper besproken wordt. Een Koduõlu wordt vaak onder de Sahti gecategoriseerd.

Een aantal voorbeelden van een Sahti zijn:

Een aantal voorbeelden van een Gotlandsdricka zijn:

Een aantal voorbeelden van een Koduõlu zijn: