Bier van de Week

Bierweek 17-38: Mol

Kevin van Hoorn

Mol / Nijmeegs Mol / Nijmeegs witbier / Nimweeghs Mol / Mole Beer

Het bier voor deze week is een vergeten bier uit Nederland en misschien wel het oudste bekende stadsbier. Molbier of Nijmeegsch Mol is een ondergistend witbier van 4,5%. Het bier kwam oorspronkelijk uit Nim-wegen, toen Nieuwmeegsch, daarna Nimmiƒchen Mol en uiteindelijk strandde het als Nijmegen.

De oudste vermelding van dit Nijmeegs witbier dateert van het jaar 1519, het is ontstaan toen de Belgen bier importeerden onder een ongunstig accijnstarief en de Lage Landen dit oplosten door bier van een lager alcoholpercentage te brouwen. Hierop antwoordden de Belgen weer door Mol naast 'gewoon' bier te vermelden onder een eigen naam, in een encyclopedie uit 1622 is de volgende tekst gekomen:

Tusschen het witte Bier of Mol, in Duitschland Breijhaan en elders nog anders genaamt, en het bruine Bier is geen ander onderscheid in het brouwen, als dat er geen, of maar zeer weinig hop in gebrouwen, en dezelve ook niet zo sterk of lang als in 't bruine bier, in de brouwketel gekookt word, weshalven ' t zelve ook zoet van smaak en meer verkoelend is; het word van verscheiderhande graan gebrouwt, het zij van gerst, weite, boekweite en haver, of ook van verscheide dezer graanen onder malkander, te weeten tot mout gemaakt zijnde, en zommige brouwers voegern 'er nog deze of geene zoetigheden en kruiderijen bij om het smakelijker en aangenaamer te maaken, als bijvoorbeeld honing, zuiker, of zuiker-siroop, zoet-hout, kruid-nagels, muscaat en diergelijke.

Hier uit is af te leiden dat het bier weinig hopkarakter had, zo wordt het ook vaak omschreven als een bruin, troebel bier (zoals Nederlands kanaal water...) maar met typische witbier karaktereigenschappen. Echter was de smaak vroeger veel zuurder dan dat wij nu lekker vinden in bier. In 1994 is er door de "Arcense Bierbrouwerij" (voormalig Hertog Jan brouwerij) van brouwer Toon van de Reek een poging gedaan dit bier de herintroduceren. Op dit etiket stond dat buitensporig veel van dit bier drinken zou resulteren dat je zo blind als een mol werd.

Naast Nijmeegs Mol waren er ook nog andere typische Nijmeegse bieren zoals: Mombier, Jopenbier, Juxstart, Leckwaardt en Scherrebier. Nijmegen telden in de 17e eeuw wel 35 stadsbrouwerijen. Deze stadsbrouwerijen waren klein en draaiden dag en nacht door. Mol was namelijk kort houdbaar (vaak tot slechts 10 dagen). "Straatnamen als Gruitberg en de Korte en Lange Brouwerstraat houden de herinnering in Nijmegen levend." *1

Ook al was het bier kort houdbaar, het werd toch vervoerd naar steden als Amsterdam en Antwerpen, maar het kwam hier natuurlijk minder vers aan. Dit deed brouwerijen in Amsterdam, Haarlem en Weesp besluiten in de 18e eeuw zelf 'Bier- en Molbrouwerijen' op te richten. Omdat het water in Nijmegen slechter was dan in die steden liep de populariteit van Nijmeegs bier steeds verder terug. Naast de poging van de Arcense Bierbrouwerij in 1994, dat resulteerde in een roodachtig, troebel bier van 4,5%, heeft brouwerij de Hemel in 2005 ter ere van het 2000 jaar bestaan van de stad Nijmegen ook een poging gemaakt dit bier na te maken. Dit resulteerde in een oranjeblond bier met een percentage van 6%, dit bier werd "Mol 2000" genoemd.

De hemel was lange tijd de enige bierbrouwerij die is blijven bestaan in Nijmegen, maar tegenwoordig heeft zij plaats moeten maken voor brouwerijen zoals Oersoep, De Brouwtoren, Het Vaghevuur, Katjelam, Boer Koekoek, Donderwolk en Het Hert. Nijmegen is weer een bierstad!

Normaal wordt het artikel afgesloten met een aantal voorbeelden van de betreffende Stijl. Dit wordt lastig bij een bier dat niet langer bestaat. Mocht je het geluk hebben dit bier in de kelder van iemand aan te treffen, herken ze dan:

1) Twan Dohmen - 26 april 2017 - Bierista.nl